Ból pleców: przyczyny, leczenie

Ból pleców to pilny problem w medycynie. Oprócz tego, że ból pleców jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyty u lekarza, wiele aspektów tego problemu jest wciąż słabo poznanych i niewiele jest terapii, które mają mocne podstawy dowodowe.

W ciągu życia 70-80% populacji przynajmniej raz cierpi na ból pleców. Według badań epidemiologicznych częstość występowania bólu w dolnej części pleców sięga 40-80%. U 10-20% pacjentów w wieku produkcyjnym ostry ból pleców przechodzi w przewlekły. To właśnie ta grupa pacjentów charakteryzuje się niekorzystnym rokowaniem w zakresie powrotu do zdrowia i odpowiada za 80% wszystkich kosztów leczenia bólu pleców.

Ból pleców jest znany każdemu. Nawet ci, którzy nie wiedzieli o lekarzach, czasami odczuwają bóle, które pojawiają się zarówno podczas chodzenia, jak i odpoczynku, w transporcie publicznym, w pracy, a nawet podczas snu. Z reguły pierwsze objawy dyskomfortu z tyłu przypisuje się zmęczeniu, przepracowaniu, nadmiernemu wysiłkowi fizycznemu. Rzeczywiście, ból pleców często ustępuje samoistnie po kilku godzinach odpoczynku. Jednak przewlekły ból jest powodem do niepokoju. I nie na próżno. W końcu może to być jeden z pierwszych sygnałów chorób kręgosłupa lub innych narządów wewnętrznych.

Co powoduje ból pleców?

Z reguły kontuzje lub po prostu kontuzje prowadzą do tego rodzaju dyskomfortu, a mianowicie:

• złamania;
• skolioza;
• skurcze;
• Rozciąganie mięśni;
• Choroby serca, nerek;
• Przepuklina;
• Osteochondroza.

U dziewcząt ból pleców, któremu towarzyszy zmęczenie, wskazuje na ciążę. Ból pleców jest powszechny u osób, które mało się ruszają, długo pracują przy komputerze lub wykonują pracę fizyczną związaną z noszeniem ciężkich przedmiotów. Przyczyniają się również do pojawienia się bolesnych odczuć niedożywienia, palenia tytoniu, nadmiernego spożycia alkoholu.

Co powoduje ból pleców?

Klinicznymi objawami patologii kręgowców są zespoły uciskowo-niedokrwienne, głównie radikulopatia (od 5 do 10%) i zespoły odruchów mięśniowo-tonicznych, które towarzyszą radikulopatii lub są obserwowane osobno (90%).

Każdy miejscowy bodziec bólowy powoduje przede wszystkim odruch w odpowiadającym mu odcinku. W strefie tej obserwujemy obszar przeczulicy skórnej, napięcie mięśni, bolesne punkty okostnej, ograniczenie ruchu w odpowiednim odcinku kręgosłupa oraz (ewentualnie) dysfunkcję narządu wewnętrznego. Jednak efekt odruchu nie ogranicza się do jednego segmentu. Zmiany dystroficzne w jednym segmencie ruchu kręgosłupa wywołują reakcję znacznej liczby segmentów, co powoduje napięcie w mięśniach prostowników grzbietu. Patologia na peryferiach powoduje reakcję centralną; prowadzi to do zmiany stereotypu ruchu jako sposobu ochrony uszkodzonej konstrukcji. W ten sposób powstaje zmieniony typ ruchu, który może utrzymywać się nawet po wyeliminowaniu procesu obwodowego, który go spowodował.

Ból pleców charakteryzuje się nie tylko miejscowym zespołem bólowym, ale także znaczącymi objawami psychologicznymi. W szczytowym momencie bólu rozwija się wyraźny niepokój, aż do depresji. Jednocześnie występuje niestabilność emocjonalna w ocenie bólu, a także przesada zewnętrznych przejawów bólu lub odwrotnie, nieuzasadniona nadmierna ostrożność w ruchach. Jednocześnie aspekty zdrowia i pracy są ściśle powiązane, ich połączenie ze wskaźnikami ekonomicznymi, ryzyko utraty pracy. Tylko lekarz ogólny może wziąć pod uwagę całą różnorodność czynników w leczeniu pacjenta.

Przedłużający się ból pleców, który zmusza do wizyty u lekarza, spowodowany jest uszkodzeniem samych kręgów, krążków międzykręgowych i stawów, więzadłowej lub mięśniowej ramy kręgosłupa. W tym przypadku choroba, która doprowadziła do pojawienia się bólu, może być zarówno stosunkowo korzystna pod względem leczenia i rokowania (na przykład osteochondroza), jak i śmiertelna (przerzuty do kręgosłupa, szpiczak mnogi).

Ponadto bólom pleców mogą towarzyszyć choroby narządów wewnętrznych, takie jak odmiedniczkowe zapalenie nerek, choroby wewnętrznych narządów płciowych, dolne jelita.

Ból pleców w różnych zmianach zwyrodnieniowych i dystroficznych kręgosłupa ma wspólne cechy patogenetyczne. Obecnie rozpoznawane są trzy główne patofizjologiczne mechanizmy rozwoju bólu pleców. Pierwszy mechanizm jest związany z uczuleniem obwodowym, to znaczy ze wzrostem pobudliwości obwodowych receptorów bólu (nocyceptorów) z powodu urazu, infekcji lub innych czynników. Nocyceptory odpowiedzialne za ból pleców zlokalizowane są w pierścieniu włóknistym krążka międzykręgowego, więzadle podłużnym tylnym, nadgrzebieniowym, więzadłach międzykolcowych i poprzecznych, obszarach opony twardej, stawach międzykręgowych i krzyżowo-biodrowych, korzeniach nerwów rdzeniowych, zwojach rdzeniowych, mięśniach przykręgowych. Kręgi i ligamentum flavum zwykle nie mają nocyceptorów. Centralna część krążka międzykręgowego zawiera dużą ilość enzymu fosfolipazy A₂, który bierze udział w metabolizmie kwasu arachidonowego, powodując powstawanie mediatorów bólu, takich jak prostaglandyny i leukotrieny. Ponadto neurogenne mediatory bólu, takie jak substancja P, wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP) i peptyd regulowany przez gen kalcytoniny, mogą być uwalniane z włókien czuciowych otaczających róg tylny rdzenia kręgowego, które powodują ból. Substancje P i VIP promują wzrost aktywności enzymatycznej proteaz i kolagenaz oraz mogą nasilać procesy zwyrodnieniowe w zespole trójstawowym (krążek międzykręgowy, kręg i staw międzykręgowy). Uczulenie receptorów następuje w wyniku uszkodzenia tkanek mięśniowo-szkieletowych pleców i uwolnienia tych prozapalnych substancji. W efekcie nawet słabe bodźce mechaniczne aktywują nocyceptory i powodują ból.

Drugi mechanizm patofizjologiczny – ektopia nerwowa – jest spowodowany uszkodzeniem korzenia, nerwu lub zwoju rdzeniowego podczas ich urazu, ucisku lub niedokrwienia. Obniża się próg pobudliwości neuronów czuciowych, pojawiają się ektopowe źródła impulsów spontanicznych, co skutkuje trudnym do leczenia bólem neuropatycznym lub korzeniowym. Innym potencjalnym źródłem bólu korzeniowego jest zwój kręgosłupa.

Trzeci mechanizm związany jest z uczuleniem ośrodkowym, które charakteryzuje się wzrostem liczby funkcjonujących struktur w rdzeniu kręgowym i mózgu, gdy stymulacja nocyceptywna występuje na obwodzie. Ilekroć pojawia się bolesne podrażnienie, nasila się ono w rdzeniu kręgowym, powodując nasilanie się bólu. Jednocześnie nawet słaba stymulacja aferentnych przyczynia się do pojawienia się tzw. bólu ośrodkowego. Bezpośrednie uszkodzenie mózgu (uszkodzenie kręgosłupa, udar) może również wywołać uczulenie ośrodkowe.

Jaka jest natura bólu pleców?

Z reguły ból pleców boli, ciągnie, koncentruje się w określonym obszarze kręgosłupa. Zdarzają się jednak również ostre, niespodziewane ataki, tzw. lumbago. Możliwe jest również napromieniowanie bólu pleców z jego zasięgiem na kończyny, szyję, barki. W ten sposób możliwe są różne przejawy chorób pleców, co wskazuje na uwagę, z jaką należy traktować określenie stadium choroby i jej rodzaju.

Jak rozpoznać ból pleców?

W celu ustalenia niezbędnego leczenia lekarze z reguły najpierw rozmawiają z pacjentem, interesując się objawami, które spowodowały ból pleców, a także stanem innych narządów. Mogą być również wymagane badania krwi i moczu, a także badanie fizykalne.

Wśród stosowanych nowoczesnych metod diagnostycznych:

• prześwietlenie;
• Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego;
• Tomografia komputerowa.

Jak leczy się ból pleców?

Niestety nie da się całkowicie pozbyć się takiego stanu, jak ból pleców, jednak prawdopodobieństwo zminimalizowania dyskomfortu jest duże. W tym celu stosuje się metody medyczne, a także metody medycyny zachowawczej.

Tak więc z najczęściej używanych leków:

1. Leki przeciwzapalne;
2. chondroprotektory;
3. Środki zwiotczające mięśnie;
4. Leki przeciwbólowe.

Pamiętaj jednak, że nadmierne spożycie wszystkich tych leków może prowadzić do skutków ubocznych, dlatego kupuj je i stosuj tylko za radą lekarza.

Metody medycyny zachowawczej są zazwyczaj bezbolesne i nie przynoszą powikłań, jednak należy je stosować również pod kierunkiem lekarza, który uwzględni ból pleców. Na przykład przy przebytych chorobach serca, przepuklinach, problemach z naczyniami krwionośnymi i krążeniem krwi metody terapii manualnej mogą tylko zaszkodzić. Wśród metod nielekowych szeroko stosowanych w różnych klinikach możemy wyróżnić:

• Masażoterapia;
• Procedury fizjoterapeutyczne;
• Metody terapii manualnej;
• Akupunktura;
• Terapia laserowa;
• Elektroforeza.

Pamiętaj, że każdą z tych czynności powinni wykonywać wyłącznie profesjonaliści!

Przebieg leczenia trwa z reguły około dwóch do trzech tygodni, a dla utrwalenia wyniku można połączyć leczenie w sanatorium.

Jak zapobiegać bólom pleców?

Aby ból pleców rzadko Ci przeszkadzał, przestrzegaj następujących zasad:

• Zachowaj postawę, nie garb się;
• Nie pracuj długo w tej samej pozycji;
• Staraj się mniej siedzieć ze skrzyżowanymi nogami;
• Wykonuj mniej gwałtowne ruchy;
• Spać na twardym łóżku;
• Jedz dobrze, rzuć palenie i alkohol;
• Uprawiaj sport, chodź na siłownię lub basen, uczęszczaj na sekcje aerobiku lub jogi;
• Nie chodź przez długi czas w szpilkach.

Ból pleców jest dość nieprzyjemny, szczególnie w jego przewlekłych objawach i ostrych atakach, jednak odpowiednie leczenie i aktywny tryb życia mogą z łatwością pomóc uporać się z tym problemem!